Inzicht. Wat is dat eigenlijk? Verkrijg je inzicht of creëer je het? Kun je het leren? Is het: zien wat je weet? Je wist het al, maar je zag het niet. Komt inzicht voort uit intuïtie? Geeft inzicht zicht op een dieper liggende structuur? Is inzicht tijdelijk? Is inzicht als een glasheldere bliksemflits?
Onlangs mocht ik een socratisch gesprek begeleiden over het thema Inzicht in de vorm van een Diner Pensant. Een verrijkende avond, zowel voor de inwendige mens als voor de geest. Verdieping, verrijking en aandacht in dialoog.
In het socratische gespreksmodel, geven deelnemers een persoonlijk voorbeeld, afgerond in het verleden, waarin het thema centraal staat. Verdiepende vragen kristalliseren het voorbeeld uit, zonder oordeel. Dit ervaar ik als waardevol. Wat gaan we hier toch vaak aan voorbij.
De groep kiest één voorbeeld, waarin iedereen zich verplaatst. Welke vraag staat centraal? Stel dat jij in deze situatie zit, wat denk je dan? Wat voel je? En wat doe je? Het inzicht om een situatie te bezien vanuit wisselend perspectief is verrassend. De centrale vraag over inzicht wordt geformuleerd als: Is inzicht een zeker weten? In het voorbeeld wordt gerefereerd aan de klassieke traditie: ‘Ken u zelve’ of ‘leer jezelf kennen’.
In de westerse maatschappij wordt dit vaak vertaald als eigen belang of zelfzucht. Wat is de oorspronkelijke bedoeling hiervan? Het gaat hier om zelfkennis en zelfzorg. Het jezelf ontwikkelen door kennis en levenservaring, het voeden van de ziel, om werkelijk van waarde te zijn voor de gemeenschap.
Het inzicht blijkt veelzijdig. Enerzijds het inzicht in de werkelijke betekenis van ‘Ken u zelve’. Anderzijds de noodzaak om jezelf te blijven ontwikkelen om jouw talent en deugden uit de verf te laten komen, om een werkelijke bijdrage te kunnen leveren.
Is inzicht een zeker weten?
De vraag blijft onbeantwoord. Food for thought zou ik zeggen…
Eline Ruinemans, januari 2018